Autor: Aleksander Chmiel
-
25. System Ziemi oraz granice planetarne
Homo sapiens to dziwny gatunek w ziemskiej przyrodzie. Z jednej strony tworzy użyteczne i piękne dzieła, a z drugiej stał się największym niszczycielem planety. Z jednej strony lubi ład i porządek, a z drugiej jest jedynym gatunkiem, który bezgranicznie zaśmieca i zatruwa Ziemię, a od kilkudziesięciu lat zaśmieca także najbliższy nam wycinek przestrzeni pozaziemskiej. I…
-
24. Rządzi energia
Krótkie podsumowanie z licznymi odniesieniami do wcześniejszych wpisów Masą rządzi energia. Ale, żeby nie było tak prosto i łatwo, całym Wszechświatem, a zatem i naszym istnieniem, rządzi podobno hipotetyczna ciemna energia. O niej było we wpisie nr 23. Tu pozostańmy przy ziemskich realiach. Najbardziej pierwotną energią jest (ale może się mylę) energia pola grawitacyjnego. To…
-
16. Miały być żurawie we mgle
Żurawie fotografuję od ubiegłego wieku. W starej wersji strony poświęciłem im dwa wpisy. Dlaczego tu nic jeszcze o nich nie napisałem? Przecież obok dudków to nadal fotograficznie najbardziej atrakcyjne ptaki. Nie dziwię się, że zdominowały one życie braci Grzegorza i Tomasza Kłosowskich (kłosowscy.pl). Stare wpisy przywrócę w nowej wersji, ale zacznę od dla mnie absolutnej…
-
15. Makrofotografia a fotografia zbliżeniowa
Maj to dobry czas aby rozpocząć fotografować owady. Tylko, że one są takie małe. Najpierw jednak dygresja odnośnie nazwy makrofotografia. Wydaje mi się, że bardziej właściwe jest określenie „fotomakrografia”, czyli fotografia z powiększeniem skali odwzorowania. Chodzi o powiększenie wymiarów obrazu w zapisie na filmie lub na matrycy aparatu fotograficznego w stosunku do rzeczywistych wymiarów modela.…
-
15. Ptasi najazd na lokal
Jest koniec kwietnia 2025 roku – stawiam kolejną dziuplę dla ptaków śpiewających. Proszą mnie o to swoimi trelami od samego świtu. Kilka dni później poznałem jej lokatorów – parę muchołówek żałobnych (Ficedula hypoleuca). To wielkie zaskoczenie, bo przez ponad dwadzieścia lat nasze siedlisko każdego roku zasiedlały tylko muchołówki szare (Muscicapa striata): Gardziły moimi dziuplami i…
-
23. Czarne dziury i dwa ciemne potwory we Wszechświecie
Wydawałoby się, że od drugiej połowy XX wieku mamy wielki postęp w poznawaniu Wszechświata. Poznajemy gwiazdy i ich systemy planetarne, galaktyki i ich gromady, a nawet niemal początki Wszechświata. Niemal, bo jak naprawdę przebiegał jego początek nie dowiemy się chyba nigdy. W naszej wiedzy o Wszechświecie istnieją jednak ogromne dziury. Użyłem terminu „dziury”, bo pasuje…
-
22. Gwiazdy się rodzą i umierają
Nasze życie, tak jak wszystkich pozostałych organizmów na Zemi, jest możliwe dzięki gwiazdom. Piszę „gwiazdom” w licznie mnogiej, a przecież wszyscy wiemy, że życiodajną energią obdarza nas tylko Słońce – jedna niezbyt duża gwiazda określana zresztą przez astronomów dość dziwnie jako żółty karzeł. Jedna gwiazda z niepoliczalnej ich ilości wędrujących po czeluściach Wszechświata. Słońce to…
-
21. GMO – nadzieje i problemy
Jako wprowadzenie do tematu organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO), zacznę od tego, że Homo sapiens nie chce zaakceptować niemożliwości rozmnażania się naszego gatunku w nieskończoność. Dotyczy to różnych form biologicznego życia, począwszy od bakterii a skończywszy na człowieku. Wśród czynników ograniczających na pierwsze miejsce wysuwa się dostępność pokarmu. Przy jego obfitości następuje zwykle faza wzrostu wykładniczego. Już to…
-
20. Życie do wody wracało
Życie ziemskie rozpełzło się po planecie, gdzie tylko mogło, zajmując nawet najbardziej niesprzyjające środowiska. Z Homo sapiens sprawa jest prosta. Dużą rolę odgrywała i nadal odgrywa ciekawość – co jest „tam dalej”, co jest „tam wyżej” – zarówno w górach, jak i w kosmosie. Ale w przeszłości nie tak było; dominowała potrzeba znalezienia pokarmu i…
-
19. Życie na Ziemi po wymarciu dinozaurów
W erze kenozoicznej (od 66 mln lat do teraz) ewolucja wykreowała nie tylko ptaki, ale również ssaki. Kosmiczny kataklizm, jakim było uderzenie w Ziemię wielkiej asteroidy (wpis nr 16) przed około 66 milionami lat, spowodował ostatnie z pięciu wielkich wymierań, które miały miejsce w dalekiej przeszłości. Ziemia została odcięta od energii słonecznej; na lądach wyginęły…
-
18. Zwierzętom było trudniej
Niedługo po tym, jak zaszły korzystne zmiany w środowisku lądowym i zostało ono opanowane przez organizmy roślinne i grzyby, zaistniały warunki do wyjścia na ląd również zwierząt. Miały one jednak dużo więcej problemów życiowych do rozwiązania. Najłatwiej było bezkręgowcom. My tego nie widzimy, ale to one dominują również teraz. Szacuje się, że współcześnie bezkręgowce mogą…
-
17. Jak życie wychodziło z wody na ląd
Istnieje pogląd, że pierwsze na ląd wyszły rośliny, ale są też podstawy, żeby za pierwszych kolonizatorów skalistego lądu uznać grzyby. Początek obu tych królestw organizmów eukariotycznych miał miejsce w wodach oceanicznych, w drugiej kolejności po królestwie prokariotycznych bakterii. W oceanach pierwszeństwo należy przyznać autotroficznym (asymilującym CO2) roślinom – jednokomórkowym glonom (algom). Pierwsze grzyby (również jednokomórkowe),…
-
16. Życie eksplodowało i ginęło kilka razy, a jednak przetrwało
Początek biologicznego rozkwitu na Ziemi przypada na erę paleozoiczną w eonie noszącym nazwę Fanerozoik, który obejmuje „zaledwie” ostatnie około pół miliarda lat. Z zielenic wyeluowały wtedy (prawdopodobnie w okresie kambru) typowe rośliny lądowe, Ich najstarsze znalezione skamieniałości pochodzą sprzed 430 mln lat. Po erze paleozoicznej, trwającej około 290 mln lat, wyróżnia się erę mezozoiczną (kolejne…
-
15. Życie przypisane jest Ziemi
We wpisie nr 14 chyba skutecznie zniechęciłem do przeprowadzki na inne planety. Zostańmy na Ziemi, która przez miliardy lat przygotowywała się na „przyjęcie” Homo sapiens, aż jej lądy i morza oraz atmosfera i klimat stały się dla nas przyjazne. Jak długo trwało? W oparciu o istotne zmiany geologiczne zachodzące na Ziemi, jej historię podzielono umownie…
-
14. Dokąd uciec?
Homo sapiens to dziwne stworzenie. Niszczy matkę Ziemię, i po jej całkowitym zniszczeniu zamierza z niej uciec. Taką ma naturę – chce przekraczać granice, które wydają się być nieprzekraczalne. Nazywa się to postępem technologicznym. A może jest to choroba ludzkiego umysłu? No, ale jeżeli człowiek chce uciec, to dokąd? Na pierwszym planie rozważań znajdują się…