Fotografia zapożycza niektóre określenia z muzyki. Należy tu tonalność oraz klucze, dwa – niski i wysoki. Są to jakby odpowiedniki klucza wiolinowego i basowego. Czy na tym analogia z muzyką się kończy?
Dwa fotograficzne klucze dotyczą dwóch skrajnych poziomu jasności zdjęcia. Zdjęcia w wysokim kluczu przedstawiają jasny temat na jasnym tle. Tzw. światła nie mogą być jednak wypalone (prześwietlone); powinny zawierać treść. Pomocny jest histogram. Nadają się do tego sceny o małym kontraście, dające obrazy o małej rozpiętości tonalnej. Może to wydawać się trochę dziwne. Chcemy, żeby matryce naszych aparatów rejestrowały jak największy zakres tonów, a ja proponuję wykorzystanie tylko niewielkiego ułamka tego zakresu. Ale, jeżeli ma to dać ciekawy efekt, to dlaczego nie.
Określenie niski klucz odnosi się do zdjęć, na których mocno ciemny temat jest przedstawiony w ciemnym otoczeniu. Podobnie jak w wysokim kluczu, rezygnujemy z wykorzystania pełnego zakresu tonów, jaki może zarejestrować matryca. Powstaje pytanie, jak mało światła wystarczy, żeby fotografować ciemny temat? Tu znowu pomocny jest histogram. Niezależnie od tego czy światła jest mało czy dużo i scena wówczas jest słabo czy mocno kontrastowa, warto spróbować utopić dużą część zdjęcia i fotografowanego obiektu w głębokim cieniu mocno korygując ekspozycję w kierunku ujemnym.
Szukanie światła do zdjęć w niskim kluczu
Kiedy wychodzę przed świtem z aparatem fotografować budzące się życie, mam zwykle problem braku światła. Nie należy się wtedy poddawać, nie należy wracać do domu; należy szukać nowych rozwiązań w naszym fotografowaniu. Przykładem może być tu scena z ciemną kaczką na ciemnej wodzie:
Aparat Lumix GX8; obiektyw Sigma 60-600 mm; ogniskowa 600 mm; przysłona f/6; ISO 800; wynikowy czas ekspozycji 1/125 s.; korekta ekspozycji -2,7; statyw
Oczywiście, bez skorygowania ekspozycji i niewielkim zabiegu w programie graficznym światła byłoby mało, ale na końcowym zdjęciu jest go jednak wystarczająco dużo.
Fotografuję również po zachodzie słońca, wtedy ciekawe obrazy można znaleźć na niebie, zatapiając pejzaż ziemski w głębokim cieniu:
Aparat Lumix GX8; obiektyw xxx; ogniskowa 9 mm; przysłona f/4; ISO 160; wynikowy czas ekspozycji 1 s.; korekta ekspozycji -3; statyw
Nawet ciemna noc może zapewnić wystarczająco dużo słonecznego światła odbitego przez księżyc:
Aparat Lumix GX8; obiektyw Sigma 150 mm macro; ogniskowa 150 mm; przysłona f/8; ISO 125; wynikowy czas ekspozycji 1/100 s.; korekta ekspozycji 0; statyw
Zdjęcie z księżycem w drugoplanowej roli zostało zrobione obiektywem macro. Okazuje się, że tak też można.
A czy w środku słonecznego dnia można uzyskać efekt niskiego klucza? Od wczesnego ranka fotografowałem życie rodzinne dudków. Kiedy słońce przesunęło się za stojące obok ich dziupli świerki zamierzałem wrócić do domu, ale zobaczyłem, że chociaż otoczenie dziupli znalazło się w cieniu na samą dziuplę padała przez gałęzie plama światła. Licząc na ciekawą tonację czekałem na przylot rodziców z turkuciem. Tymczasem do dziupli chciał zajrzeć szpak; szybko jednak zrezygnował. Zamiast kolorowego dudka sfotografowałem ptaka w tonacji jakże pasującej do tego wpisu:
Aparat Lumix GX8; obiektyw Sigma 150 mm macro; ogniskowa 148 mm; przysłona f/4,5; ISO 320; wynikowy czas ekspozycji 1/2000 s.; korekta ekspozycji -1; statyw
Jaki ten obiektyw macro jest uniwersalny, nadaje się nawet do fotografowania ptaków. A to dlatego, że ma wystarczająco długą ogniskową, a odległość fotografowania (z czatowni) to zaledwie kilka metrów.
Fotografia w bieli
We wpisie nr 9, traktującym o fotografowaniu we mgle, pokazałem zdjęcie kilku czapli na stawach rybnych. Ale to zdjęcie jest również dobrą ilustracją fotografii w wysokiej tonacji, a ponadto można w nim zobaczyć, a może nawet „usłyszeć” uśpiona ciszę:
Aparat Lumix GH3; obiektyw M.Zuiko 40-150 mm + telekonwertter 1,4x; ogniskowa obiektywu 150 mm, ogniskowa wynikowa 210mm ; przysłona f/4; ISO 320; korekta ekspozycji +2,3; czas wynikowy 1/500 s.; monopod
Szukając tematów o wysokich tonach można zwrócić uwagę na rośliny. Często białe kwiaty mają również jasne kolorowe akcenty, jak ten prawoślaz:
Aparat Lumix GH3; obiektyw M.Zuiko 60 mm macro; przysłona f/5,6; ISO 250; korekta ekspozycji +1,7; czas wynikowy 1/30 s.; monopod
Zmieniając tylko sposób kadrowania tego samego kwiatu uzyskałem maksimum wysokich tonów:
Aparat Lumix GH3; obiektyw M.Zuiko 60 mm macro; przysłona f/4; ISO 250; korekta ekspozycji +1,7; czas wynikowy 1/80 s.; monopod
W przyrodzie występują nie tylko białe kwiaty, ale również białe zwierzęta. Jeden gatunek pająka jest idealnie dopracowany przez przyrodę do fotografowania w wysokim kluczu. Jest to kwietnik w białej wersji, a idealną scenerią do takich zdjęć są kwiaty jaśminu:
Aparat Lumix GH3; obiektyw M.Zuiko 60 mm macro; przysłona f/4,5; ISO 400; korekta ekspozycji +1; czas wynikowy 1/60 s.; monopod
Jedynie pani kwietnikowa ma zdolność dopasowania się przez zmianę ubarwienia (może to trwać nawet kilkanaście dni). Samiec tego nie umie, a do tego jest mały i niefotogeniczny (ale to tylko moje zdanie). Kwietnik nie buduje sieci, lecz usadawia się na kwiatach o wybranym kolorze, zazwyczaj białym lub żółtym, chociaż czasem można go spotkać również w scenerii bardziej kolorowej.
Zdejmując w programie graficznym ślady koloru można uzyskać jeszcze wyższą tonację zdjęcia:
Aparat Lumix GH3; obiektyw M.Zuiko 60 mm macro; przysłona f/5; ISO 400; korekta ekspozycji +1,3; czas wynikowy 1/200 s.; monopod
Naświetlając jasny temat przy wykresie histogramu przesuniętym do prawego końca skali otrzymujemy obrazy o minimalnej rozpiętości tonalnej blisko czystej bieli. Tu jedynymi mocnymi punktami są oczy pająka. Kwietniki są bardzo chętne do pozowania, zatem sesję zdjęciową można ciągnąć „w nieskończoność” i robić bardzo duże zbliżenia.
Napisałem, że są dwa klucze fotograficzne, ale szron na lodzie (niżej) to klucz niski czy wysoki?
Aparat Lumix GH3; obiektyw M.Zuiko 60 mm macro; przysłona f/5,6; ISO 320; korekta ekspozycji -1,3; czas wynikowy 1/320 s.; mały statyw
I tak oto zaistniał klucz mieszany, łączący cechy dwóch opisanych wyżej. Klucz mieszany pozwala na wykorzystanie pełnego zakresu tonalności, na jaki pozwala matryca aparatu fotograficznego. Otrzymujemy mocny kontrast tonalny, coś na kształt muzycznego kontrapunktu z dwiema liniami melodycznymi,jedna w tonacji wysokiej, a druga w niskmiej.
