43. Fotografia przyrody. Ptaki

Po pierwsze ptaki

Na pierwszy plan wśród innych zwierząt w naszym otoczeniu przez cały rok wybija się obecność ptaków. Widzimy je w każdym środowisku; w mieście możemy oglądać ich zmasowane loty nad blokami i żerowanie przy śmietnikach. Mnie interesują jednak ptaki w krajobrazie wiejskim, i tutaj będzie o ich fotografowaniu w takim środowisku. Obserwujemy i fotografujemy ptaki ponieważ zachwycają nas urodą, lotem, tokowaniem, opieką nad pisklętami, a bywa nawet że także tolerują naszą obecność. Nic dziwnego, że nie ma bardziej aktywnej grupy obserwatorów przyrody niż miłośnicy ptaków. Wydaje mi się, że wśród fotografów przyrody też chyba dominuje grupa o takich zainteresowaniach.

Liczne portale w Internecie, albumy i poradniki poświęcone są ptakom i sprzętowi do ich fotografowania. Do moich szczególnie ulubionych należy poradnik „Fotografujemy ptaki” braci Grzegorza i Tomasza Kłosowskich wydany przez Multico. Jest co oglądać i z czego się uczyć. Do bogactwa dobrych źródeł – również w Internecie – dodam jednak swoje trzy grosze. Z założenia jest to miniporadnik dla początkujących, wskazujący w skrócie od czego zacząć i na co należy zwrócić szczególną uwagę. O sprzęcie nie będzie nic, bo było już w poprzednim wpisie (42). A poza tym, mój sprzęt do fotografowania ptaków bardzo odbiega od zalecanego przez profesjonalistów, u których dominują lustrzanki i długie jasne teleobiektywy – często stałoogniskowe. Będzie, natomiast, o tym kiedy, co i w jakich warunkach fotografować oraz jak się do tego przygotować.

Zimą można przez okno

Do fotografowania ptaków nadaje się każda pora roku, również (a może zwłaszcza) zima, kiedy całe stadka skrzydlatych głodomorów można zwabić do karmnika. Zimowa sesja podczas dokarmiania należy do najłatwiejszych, szczególnie w mieście, gdzie karmnik można mieć nawet na balkonie i fotografować przez okno. Zimowe dni chętnie spędzam jednak na wsi wystawiając ptakom pokarm bogaty w białko i tłuszcz. Obserwuję je i fotografuję właśnie przez okno. Mam wtedy dużo okazji do częstych obserwacji i utrwalania niezłych portretów i ciekawych scenek (1-3). Pamiętajmy jednak, że rozpoczynając dokarmianie, należy je kontynuować przez cały czas występowania trudności w zdobywaniu przez ptaki ich naturalnego pokarmu. Można sobie ułatwić zadanie wykładając kilkudniowe porcje. W tym roku (2020) zima całkowicie uwolniła mnie od pomagania skrzydlatym rezydentom.


Wiosną i latem bogactwo tematów

Najciekawszym okresem do fotografowania ptaków jest wiosna, kiedy rodzice uwijają się dokarmiając młode. Wypatrzenie kursujących do gniazda rodziców jest wówczas łatwe. Kodeks fotografa przyrody, a w przypadku gatunków szczególnie chronionych również przepisy prawne ograniczają możliwości fotografowania ptaków w gnieździe. Do tego tematu jeszcze wrócę. W ptasim raju, jaki u siebie stworzyłem nawet z okna mogłem fotografować dzikiego gołębia grzywacza znoszącego materiał na gniazdo wewnątrz gęstego świerka kilka metrów od domu (4). W dziupli za płotem zasiedlonej przez pleszki (5) przybrani rodzice wyhodowali pisklę kukułki (6, 7). Przez cały rok do łatwych tematów należą bażanty (8). Największą niespodzianką było natomiast zobaczenie po raz pierwszy i sfotografowanie na łące rzadkiego paszkota (9).


Przy oczku wodnym i w ogrodzie

Latem bardzo dobrym miejscem jest małe oczko wodne, do którego okoliczne ptaki przylatują napić się wody (10) i kąpać się (11, 12). W upalne dni jest ono znacznie lepsze od dużego akwenu, ponieważ ptaki koncentrują się w wybranych miejscach na niewielkim obszarze. Czatownia powinna stać po przeciwnej takich miejsc, z uwzględnieniem również kierunku słonecznego światła.

Kiedy dojrzewają owoce i nasiona równie łatwo fotografuje się ptaki w ogrodzie. Kosy (13) podkradają nawet niedojrzałe jagody – tutaj borówki amerykańskiej. (zazwyczaj wymagana jest czatownia), natomiast sikorki szybko przyzwyczajają się do obecności człowieka; można podejść blisko i trzeba tylko nieco schować się za drzewem. Po kilku minutach wracają, i jeżeli fotograf nie porusza się zbytnio, może dowoli robić zdjęcia, kiedy np. wyłuskują nasiona słonecznika (14). Tym czasem malutki pierwiosnek (15) woli dania mięsne i rozgląda się za owadami.


Jesienią na przelotach

Jesień, a dla części ptaków już koniec lata, to wspaniały czasie do fotografowania skrzydlatych wędrowców na przelotach. Brzeg Bałtyku, ujście Warty do Odry oraz tereny nad Biebrzą należą do najbardziej obleganych przez ptasiarzy – zarówno obserwatorów, jak i fotografów. Niestety, nie korzystam z takiej możliwości, nie podzielę się zatem własnymi sugestiami. W Internecie i innych źródłach jest jednak bardzo dużo informacji na temat miejsc i sposobów na udane fotołowy. Dla mnie jesień jest okresem zwrócenia uwagi w kierunku rykowiska jeleni. Ale to nie jest temat do tego wpisu.


Podsumowanie

Przygotujmy się do sesji zdjęciowej ptaków zarówno teoretycznie, jak i praktycznie. Poznajmy zwyczaje fotografowanych zwierząt i obserwujmy ich zachowanie się w różnych
sytuacjach. Podczas fotografowania z czatowni trzeba być stale przygotowanym, bardzo cierpliwym, bardzo czujnym. Znając zwyczaje ptaków w dobrze rozpoznanym terenie można zaplanować konkretne ujęcia, Częściej jednak korzysta się z nieprzewidzianych okazji. Trzeba też umieć pogodzić się z tym, że czasem mogą upływać godziny i nie zdarzy się nic, co mogłoby gwarantować zrobienie dobrego zdjęcia.